“Kurban” kelimesi aslen Allah rızasını kazanmak amacıyla yapılan iyilik demektir. Yaklaşma ve yakınlaşma anlamlarını içerir. Bütün ibadetlerin hedefinde kulun Rabbine yaklaşması dolayısıyla rızasını kazanması söz konusudur.  Ancak dilimizde kurban kavramı daha özel bir anlam kazanarak Allah rızası için ifa edilen, şartları ve zamanı belirli, Arapça’da “udhiyye” denilen vâcip ibadetin adı olmuştur.

Bu kapsamda hangi hayvanlardan ne şekilde kurban kesileceği Allah ve Resulü tarafından gösterilmiştir. Bu ibadetin belirlenen şart ve şekilleri yerine başka iyilik ve yardımların da kurban olabileceği iddiasının temeli yoktur. Allah ve Resulünün özel olarak gösterip öğrettiği ibadetlere alternatifi üretilemez. Aksi halde İslam sürekli insan müdahalesine açık bir dine dönüşür ki dinin sistematik yönü kaybolur. Bu durumda namaz, oruç, hac, zekât gibi şekli ve zamanı belirli ibadetlerin de başka başka şeylerle değiştirilmesi gündeme gelir ki kabulü mümkün değildir.

Kurban adet değil ibadettir. Bu ibadeti ifa ederken Rabbimize yaklaşma bilincini daima kalbimizde taşımalıyız. Nitekim Kur’ân’da “Kestiğiniz kurbanların etleri ve kanları asla Allah’a ulaşmaz. Fakat sizin takvanız ona ulaşır” buyrulmaktadır. Buna göre bu ibadet baştan sona samimi niyetlerle ifa edilmelidir.

Kurban ibadetini sadece kesim faslından ibaret düşünmemek gerekir. Alım satım, kurban namzedi hayvana muamele, kesim ve nihayetinde sünnete uygun bir şekilde dağıtımı gibi farklı aşamaları kapsar. Bütün bu zikredilen hususların kurbanın mana ve şanına yaraşır bir şekilde yürütülmesi gerekir. Yine kurban ibadetinin her bir aşamasında ibadet ruhundan uzaklaştırıcı sözlerden, hal ve hareketlerden kaçınmak icap eder.

Kurban malî bir ibadettir. Dinen, zekât ve hacda olduğu üzere imkânı olana ancak vacip olur. Kişi imkanına göre kurban alır, gayesi Allah rızasıdır. İmkânı olmayana kurban kesmek vacip değildir. İmkânı olmadığı halde “Ne derler?” düşüncesi ile borç harç kurban kesmek yine niyetimize zarar verir. İbadetlerde insanlara değil Allah’a karşı sorumluyuz. Başkaları kınar diye ibadet etmek ibadetin amacını saptırmak anlamına gelir.

Aldığı kurbanın büyüklüğünü göstermek, filancanın kurbanıyla kıyas etmek ve benzeri kasıtlarla sosyal medyadan yayınlamak ibadete ruhuyla bağdaşmaz. Allah korusun ibadet gösterişe dönüşmüş olur. Bir amel dağlar kadar büyük olsa ama ihlas olmasa zerre miskal iyiliğin kıymetine erişemez.

Kurbanlık hayvan saygın, hürmete layık bir hayvandır. Diğer ibadetler gibi Allah’a sunulan bir armağan derecesindedir. İmkana göre alınır ancak kötü, bozuk, eksik vasıfları olmamalıdır. Yine kurban, kesime götürülürken nazik davranmaya özen gösterilmelidir. Bu mübarek hayvana vurmak, dövmek ve eziyet etmek gibi işler doğru değildir. Zira sevdiğine hediye takdim eden hediyesine itina gösterir. Hırpalamak şöyle dursun onu dikkat ve özenle sunar.

Kişi kurbanına alım satım akdiyle malik olur. Akit olması yönüyle pazarlık yapmak caizdir. Burada aslolan haksızlık etmemek ve haksızlığa da uğramamaktır. Bu bakımdan adalete ve ibadetin ruhuna uygun bir alım satım usulü ile gerçekleşmelidir. Canlı olarak tartılarak alınması mümkündür. Hatta işten anlamayanların aldanmalarına ve kötü niyetli satıcının aldatmalarına karşı güvenilir bir yoldur. “İbadet amacıyla alıyorsun, et mi alıyorsun, tartmaya gerek yok” yaklaşımı bu aşamada doğru değildir. Zira kurban niyetiyle belirlenen bir hayvan üzerinden alım satım akdi gerçekleşmektedir. Yine bu bağlamda alıcı ve satıcı tarafından önceden kurban olarak belirlenerek herhangi bir parçası hariç tutulmamak üzere karkas halinden fiyat belirleme usulüyle akit caizdir. İşin bu tarafı kurbanın akitle ilgili kısmı olup kurbanın ruhuna aykırı değildir. Ayrıca ülkemizde çoğu kere yapıldığı üzere görmek suretiyle alım satım da caizdir. Ancak aldanma ve adatma ihtimaline karşı dikkatli olunmalıdır.

Vekalet yoluyla kurban kesmek, kestirmek caizdir. Gelişen iletişim ve ulaşım araçları müslümanların birbirlerine karşı olan sorumluluğunu artırmıştır. İmkânı olanların güvenilir hayır kurumları aracılığıyla özellikle yokluk ve yoksulluk içinde yaşayan müslüman kardeşlerimize ulaşması ve bir kurbanını da vekâlet yoluyla buralarda kestirmesi güzel olur. Böylece İslam kardeşliğinin ve yaklaşmanın güzel bir örneği sergilenmiş olur. Birbirine yaklaşan, yakınlaşan müslümanlar Rablerine de yakınlaşırlar.

Bütün bir kurbanı dağıtmaksızın saklamak, yaklaşma ve takva gibi yüce amaçlarla uyuşmaz. Kurban kesmek etlik kesmek değildir. Kurbanı sünnete uygun olarak üçe bölmek iyidir. Peygamberimizin (a.s) buyurduğu üzere pay olarak verdiklerimiz bizimdir. Unutmamak gerekir ki kurban maddi bir rızık olduğu kadar ahiret azığıdır da. Paylaştıklarımız ahiret azığımız olacaktır.

Hayırlı bayramlar…