Bugun...


Kadir AYDIN

facebook-paylas
CUMHURİYET DÖNEMİ BAŞ SÜSLEMELERİ VE GİYİM-KUŞAM ÖZELLİKLERİ
Tarih: 04-12-2023 09:27:00 Güncelleme: 04-12-2023 09:27:00


Osmanlı’nın son dönemlerinde yoğun bir değişime uğrayan kıyafetler, Cumhuriyet’in ilk zamanlarında da üzerinde önemle durulan konulardan biri olmuştur. Büyük önder Atatürk, 25 Aralık 1925’te çıkan bir kanun ile kıyafet inkılâbını gerçekleştirmiş, peçe, çarşaf, kalpak ve fes giyilmesini yasaklayarak, batılı ülkelerin giyim biçimini benimsetmiştir. (Erden vd, 1999, s.12)

Günümüzde kullanılan baş süslemelerinin en başında şapka yer almaktadır.25 Kasım 1925’de Şapka Kanunu ile fes, kalpak ve sarıkların kullanılması yasaklanacaktır. Fese henüz alışmış bir toplumun şapkaya alışması pek kolay olmayacaktı, nitekim öylede oldu ve yurdun çeşitli bölgelerinde protesto olayları yaşandı.

Şapka devrimine kadar geçen dönemde daha çok azınlıkların kullandığı şapkalar yurt dışından getiriliyordu, bu dönemde Fransa’nın şapka ithalinde önemli bir yeri vardır. 1925’deki şapka devriminden sonra Türkiye’de azınlıklar tarafından üretimi yapılan şapkalar o dönemi beğenisini kazanmış keçeden (fötr), kumaştan ve hasırdan şapkalar yapılırdı. Küçük atölyeler halindeki bu kuruluşlar ve 1927'de açılan Kız Sanat Enstitüleri ve biçki dikiş kursları Cumhuriyet kadınının yeni giyim tarzına adaptasyonunu hızlandırdı. Enstitülerde yetişen kızlar yılın modasını takip ediyorlar ve kısa saçlarını üzerine giydikleri 'cloche' yeni çan biçimindeki şapkalarıyla geziyorlardı. (Altınay,1989,s.85)

1930'lara gelindiğinde tüm batı dünyasında olduğu gibi Türkiye'de de krizin etkileri hissediliyordu. Buna paralel giyimde de yerli malına dönüş yaşanmaya başlandı ve daha ucuz bir yöntem olan hazır giyimin ilk adımları atıldı. Artık kıyafetler de daha kadınsı ve erkeksi olarak ayrılmaya başlanmasına rağmen, şapka kadın erkek ayrımı yapmadan hükümdarlığını sürdürdü.

1940'larda İkinci Dünya Savaş'ıyla birlikte tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de yoksulluk yılları başladı. Tabii moda dünyası da bundan nasibini aldı ve eskilerin yeniden değerlendirme dönemi olarak tarihe geçti. Şapka da bu arada lüks gurubuna girerek eskiye oranla görkemini yitirmeye başlamıştı. Artık ya çok yaygınlaşan türban biçiminde eşarplar başlara sarılıyor ya da eski şapkalar el yapımı çiçekler, meyveler veya kurdelelerle süslenip yeni hale getiriliyordu. (Altınay,1989,s.45)

II. Dünya Savaşında göçler ve ekonomik zorluklar nedeniyle bu atölyelerin birçoğu kapandı ve maalesef şapkacılık alanında bir boşluk doğdu. Sarıyer ve Kuruçeşme’deki keçe fabrikalarının kapanmasıyla keçeler yurt dışından daha az getirilmeye başlanıldı yerli fötr imalatı tamamen durdu. Yerli imalat o zamanlar devrim gereği mecbur tutulan okul şapkalarına, kasket ve resmi şapkalar yöneldi.

1950'li yıllarda kadını savaş sonrası büründüğü siluet ana hatlarını koruyordu. Moda dünyasında inanılmaz bir süreç başlamıştı elbiselerin boyları bir uzuyor bir kısalıyor, yakalar değişiyor, pantolonlar daralıyor bollaşıyordur, ama bütün kıyafetleri tamamlayan aksesuar olarak şapka yerini sürekli koruyordu. (Altınay,1992,s.53)

1960'lar artık daha özgürlüğün ve eşitliğin sorgulandığı yıllar oldu. Moda, zerafet ve şıklığın yanı sıra fonksiyonel olması ön plana çıkıyordu. Gösterişli, bol tüllü şapkaların yerini, insanların soğuktan veya güneşten kafasını koruyacak şapkalar saltanat sürmeye başladılar. (Altınay,1992,s.53)

1970'lere gelindiğinde ise farlı çizgiler göze çarpmaya başladı. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de vizon biçimli bereler ile astragan kürklerden yapılmış şapkalar göze çarpmaya başladı.

1980'li yıllarda ise tamamen kadınsı çizgilerin öne çıktığını görürüz. Paris, Londra sokaklarının ışıltısını aratmayacak mağazaların hayatımıza girmesiyle birlikte moda daha yakın takip edilmeye başlandı. Küçük ama bol aksesuarlı şapkalar gündeme yeniden oturdu.

Bugün ülkemizde küçük atölyelerde daha çok el emeğine dayanan üretim yöntemleriyle şapkalar yapılmaktadır. Şapkayı insanlar; kıyafetini tamamlamak ve hava şartlarından korunmak için kullanırlar.





YAZARIN DİĞER YAZILARI

Bizi Takip Edin :
Facebook Twitter Google Youtube RSS
YAZARLAR
ÇOK OKUNAN HABERLER
HABER ARŞİVİ
nöbetçi eczaneler
HABER ARA
YUKARI