İslam dini ölçü, denge, nizam ve kurallar bütünüdür. Koyduğu bütün ilkelerde insan aklı, canı, malı, nesli ve dini korumayı esas almaktadır. Bu beş hususu tehdit eden ya da yok eden her şey onun yasakları yahut çirkin bulduğu kapsama girerken bunların selamet ve devamını sağlayan şeyler de onun emrettiği ya da teşvik edip güzel bulduğu işler kapsamına girmektedir. Bu bağlamda yüce dinimiz sadece insanın yaratıcı ile münasebetlerini yani ibadetleri konu almaz. İnsanın insanla hatta diğer canlı ve cansız varlıklarla ilişkilerini konu alacak kadar kuşatıcıdır. İnsanın diğer insanlarla olan ilişkisi genel olarak kul hakkını ilgilendirmektedir. Bize göre Allah’ın dilsiz kulları hayvanata karşı davranışlar dahi bu başlık altına girer.

Peygamberimiz (a.s) bir hadisinde “müflis” (iflas eden) tanımı yapar. Buna göre “Müflis, kıyamet gününde, ona sövmüş, buna zulmetmiş yahut diğerinin malını almış olarak gelen kimsedir. Ahiret günü ödenecek ne altın vardır ne de gümüş. Sevapları alınıp o hakkı yenen kimselere verilir. Yetmez, bu defa onların günahları sırtına yüklenir. İşte müflis odur”

Konu oldukça ince ve hassas noktalara sahiptir. Modern zamanlarda insan ilişkileri ve hayat tarzları değiştikçe “kul hakkı” kavramının içeriğini de güncellemek gerekmektedir. Bu bağlamda kul hakkının en çok tezahür ettiği ancak her nedense bir o kadar da ihlal ve ihmal edildiği alanlardan birisi trafiktir.

Yolunda masumane yürürken kaldırıma çıkan araç altında kalarak hayatını kaybeden canlarımız var. Yol güvenliğine uyulmadığı için devrilen otobüsün içinde sönen yüzlerce hayat var. Araç bakımı ihmal edildiği için kontrolden çıkan aracın kurbanı olan nice insanlar var… Listeyi sayısız örnek üzerinden uzatmak mümkün. Ama sebeplere bakıldığında hepsi birer ihmaller yığının bir parçası…

Hele yollarda sorumsuzca kural ihlali yapanlar maalesef telafisi imkânsız zararlara yol açabilmektedirler. Aşırı hız, yanlış sollama, ışık ve uyarıları dikkate almama gibi davranışların faturası ağır olabilmektedir. Yitip giden canlar geride kalanların kiminin annesi, babası, kiminin oğlu kızı, kiminin de eşi veya yakın arkadaşıdır. Yetim ve öksüz kalan çocuklar, çocuklarıyla bir başına kalan anneler, evlat acısıyla her gün gözyaşı döken anneler, babalar… Hayatının geri kalanını sakat yahut bir başkasının bakımına muhtaç şekilde geçirmek durumunda kalan masum insanlar… Ya trafik kazalarında yitirilen yetişmiş ilim ve sanat erbabı… Gelecek vaat eden genç beyinler… Evet bu anılanlardan daha çok kul hakkına giren husus neler olabilir ki? Günümüzde trafik ihlalleri ve sonuçları can, mal, nesil gibi dokunulmazların hepsini tehdit eden çok bir büyük sosyal problemdir. Kul hakkının en bariz örneğidir. Zira “Kul hakkı yemek” sadece başkasının parasını, ekmeğini yemek gibi dar kapsamda düşünülemez.

İnsanoğlu çoğu kere ihmallerini, sorumluluğunu üstlenmekten kaçınır da içini rahatlatacak bir sebebe sarılmak ister. Kader inancı bu noktada sığınılacak ilk liman gibi olur. Halbuki İslam tedbirsiz kader ya da tevekkül inancını doğru bulmaz. Kural ihlalleri ise doğrudan tedbirsizlik kapsamına girdiğinden kişiyi manevi yönden mazur kılmaz.

TÜİK’İN 25 Mayıs 2023 tarihinde yayımladığı Karayolu Trafik Kaza İstatistiklerine göre 2022 yılında 5 bin 229 kişi kazalarda hayatını kaybederken 288 bin 696 kişi yaralanmıştır. Kazaya neden olan kusurlar içinde sürücü kusurları % 86,8 ile ilk sırada yer almaktadır. Bu istatistik hepimizi düşündürmeli ve vicdanî muhasebeye sevk etmelidir. Trafikte aşırı hız yapanlar, birbiriyle yarışanlar, makas atanlar, emniyet şeridini keyfi kullananlar, alkollü araca binenler, uyarı levhalarını dikkate almayanlar manen büyük vebal altındadırlar. Böyle sorumsuzca davrananlar bir anlık ihmalin bedelinin ne olacağını idrak etmelidir.  Çare dönüp dolaşıp eğitimin kalitesine ve bilinçlenmeye dayanıyor. Ehliyet alacaklara teorik ve pratik bilgiler yanında bu ağır tablolar da güzelce gösterilmeli ve ahlaki sorumluluklar aşılanmalıdır. Bilimleri ahlakıyla beraber kavratmadığımız sürece “Biz nerde yanlış yaptık?” sorusu tekrarlanıp duracaktır.