Mutluluk nedir? Bu soruya farklı felsefik tarzda cevaplar verebiliriz. Aynı zamanda mutluluk konusunda çoğu yerde tanımlamalar da yer alır. Bu konu ile ilgili bir hafta önce Psikolog Pınar Sabancı’nın bir podcastini dinlerken bir kelimeye kulak kabarttım: Ödömoni.

Bu konuyu araştırdım ve karşıma iki ayrı kavram çıktı. Hedonizm ve ödömonizm kavramları, mutluluk konusunda birbiri ile ilişkili kavramlardır. “Hedonik” iyilik hali, iyi hissetmeyi hazla ve bireysel mutlulukla ilişkilendirir. “Ödömonik” yaklaşım iyilik halini kişinin güçlü yönlerini gerçekleştirmesi, kendinden daha büyük bir amaca hizmet etmesi, değerleriyle uyumlu bir yaşam sürmesi ve potansiyelini hayata yansıtarak anlamlı bir hayat sürmesi olarak değerlendirir. Bizler iyi bir yaşam sürme konusunda potansiyelimizi ne kadar kullanırız? Bu potansiyeli çıkarmak için de önce kendimizi iyi tanımamız gerekir. Kendi içimize döndükçe değerimizi fark eder, potansiyelimiz ile neler yapabileceğimizi daha iyi anlarız.

Ödömoni (eudaimonia) kavramı, belirli bir yaşantı sonucu ortaya çıkan bir olay olmayıp bir yaşam biçimine verilen bir isimdir. Bu kavram insanın, kendi içinde değerli olduğuna inandığı bir hayat yolunu izlemesi anlamına gelir. Ödömonik hayat yolu dört temel motivasyona dayanır:

-Kişi gelişim, ilişkiler, topluma hizmet, sağlıklı yaşam konusunda sahip olduğu değerleri dış ödüllere bağlı olarak değil, öyle olduğuna içten gelen bir güçle inandığı için izler.

-Dış dünyanın hoşuna gidecek şekilde davranmak yerine özgün ve doğal olan davranışlar gösterir.

-Yüksek bir farkındalık sahibi olarak çevresinde olan bitenlerden haberdardır.

-Yeterlilik, bağlılık ve otonomi açısından kendi psikolojik ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde davranır.

Psikolog Kasser ve Ryan insanlarda bulunan yedi temel hayat amacını araştırmıştır. Dış dünyaya yani başkalarının görüşlerine bağlı olan servet, şöhret, imaja bağlı beklentiler yerine; gelişim, bağlılık, topluma hizmet ve sağlık gibi iç değerlendirmeye bağlı beklentiler geliştirenler arasındaki farkı incelemişlerdir. İç değerlendirmeye bağlı amaçlar taşıyanların, kendini gerçekleştirme, olumlu duygu durumu, enerjiklik gibi çok daha yüksek psikolojik iyilik haline sahip oldukları görülmüştür. Bu gruptakilerin aynı zamanda depresyon, olumsuz duygu durumu, kaygı ve bedensel semptomlar gibi hastalık belirtiklerinden uzak oldukları bulunmuştur. Ödömoni duygusu yaşayanlar, kendilerini sadece iyi hissedenlere kıyasla daha az yetersizlik, kalp hastalığı ve kronik bedensel hastalık yaşadıkları da ortaya çıkmıştır.